Αναζητώντας την ακρίβεια .... άραγε πως ορίζουμε την ακρίβεια, τί εννοούμε

[asrael]

Ακρίβεια ... τι σημαίνει;

Κάποιοι όταν σκεφτόμαστε την ακρίβεια για τα όπλα μας ( αεροβόλα πάντα  ;D ) σκεφτόμαστε γκρουπάκια "σφιχτά" των 5-10 βολών στα 25-50 μέτρα ίσως και μακρύτερα σε κάποιες περιπτώσεις. Είναι άραγε αυτό η ακρίβεια; Η απάντιση είναι όχι κατηγορηματικά. Αυτό είναι το αποτέλεσμα της ακρίβειας, το τι μπορεί να κάνει ένα σύστημα σκοπευτή - όπλου. Ετσι απλά ακρίβεια όταν λέμε για ένα όπλο με απλά Ελληνικά εννοούμε την συνοχή των βολών.

Να βάλουμε με το όπλο μας όσο πιο ομοιόμορφα γίνεται, θα μπορούσαμε να εικαστούμε ότι ι ακρίβεια του αεροβόλου είναι η ικανότητα του να βάλλει μια βολίδα με αρχική ταχύτητα εξόδου από την κάννη περι τα 800 fps και να προσκρούει στο στόχο με τατχύτητα 600 fps. Ετσι αν η βολή γίνεται υπό ιδανικές συνθήκες όπου δεν επιρρεάζεται από τίποτα άλλο θα μπορούσε να κάνει το πιο σφιχτό γκρούπ όπου γθα ήταν όσο η διάμετρος της βολίδας μια που όλες οι βολές θα περνούσαν μέσα από την ίδια τρύπα. Και φυσικά η κάθε βολή θα έχει πάντα την ίδια αρχική ταχύτητα εξόδου με όλες τις υπόλοιπες, και φυσικά θα έχει και την ίδια απώλεια ενέργειας στην απόσταση του στόχου ( 200 fps στο παραδειγμά μας ). Αλλά όμως αυτό δεν είναι δυνατό να γίνει στην πραγματικότητα. Αν συνέβαινε θα υπήρχε η απόλυτη ακρίβεια ... ίσως και να βαριόμασταν να ασχοληθούμε με τη σκοποβολή.

Ομως υπάρχουν φορές που δύο ή περισσότερες βολές περνάνε από την ίδια τρύπα στα 20-50 ίσως και περισσότερα μέτρα. Πόσο συχνά συμβαίνει αυτό; Σύμφωνοι .. μερικοί θα πείτε ότι έχετε ( κι εγώ ανάμεσα σε αυτούς ) πολύ σφιχτά γκρούπ σε μεγάλες σχετικά αποστάσεις ( 50-70 μέτρα ), αλλα όμως τι συμβαίνει και τι το προκαλεί; Η ακόμα καλύτερα τί ειναι αυτό που εξετάζοντας μια βολίδα και βρίσκοντας την ώς πολύ καλή να μας δίνει τα fliers που όλοι αναθεματίζουμε; Γιατί όλες οι βολές ενός group μας να περνάνε σχεδόν η ακόμα κι από την ίδια τρύπα και η μία να .... μας χαλάει τη διάθεση ανοίγοντας τη διάμετρο του group;

Εχω ακούσει και βιώσει κι εγώ ο ίδιος την ιστορία της αναζήτησης βολίδας. Δύο όπλα από τον ίδιο κατασκευαστή, να είναι ακριβώς το ίδιο κατασκευασμένα, και το ένα να προτιμάει τις βολίδες Χ και το άλλο να τις σκορπάει σαν να έριξε κανείς με δίκαννο στο στόχο. Θα δούμε παρακάτω γιατί και πώς αυτό συμβαίνει.

Για να μπορέσουμε να καταλάβουμε την ακρίβεια πρέπει να μπορέσουμε να κατανοήσουμε τη πραγματικά συμβαίνει στη βολίδα από τη στιγμή που την τοποθετούμε στο όπλο μας μέχρι τη στιγμή που προσκρούει στο στόχο. Πρέπει επίσης να κατανοήσουμε και τη βαλιστική τροχιά εντός και εκτός του όπλου.

Γνωρίζουμε ότι τα πολύ δυνατά όπλα έχουν ακρίβεια στις πολύ μεγάλες αποστάσεις, και είναι πολύ εύκολο για ένα σκοπευτή να κάνει πολύ σφιχτά γκρουπάκια στα 300 και ίσως και πολύ περισσότερα μέτρα. Γιατί όμως το αεροβόλο μας δεν είναι τόσο ακριβές σε τόσο κοντινές αποστάσεις; Η ακρίβεια για το Ολυμπιακό δεκάμετρο είναι διαφορετική έννοια από την ακρίβεια για το ολυμπιακό δεκάμετρο. Τα τουφέκια του ολυμπιακού δεκάμετρου έχουν καλύτερα αποτελέσματα όταν έχουν χαμηλή αρχική ταχύτητα εξόδου της βολίδας από την κάννη και ρίχνουν καλύτερα με πλακέ βολίδες ( αρκετά όμως και με πομπέ απλά είναι όπλα που είνια φτιαγμένα κυρίως για πλακέ βολίδες ). Και μπορώ να πώ πως πρόκεται για υπέροχα όπλα για το σκοπό που προορίζονται, αλλά όχο η απόσταση μεγαλώνει τόσο αυξάνει και η απαίτηση για δύναμη ( προσωπικά έχω δεί παλιό αγωνιστικό όπλο να είναι ευθύβολο και στα 70 μέτρα!! Αλλα όμως είναι η εξαίρεση του κανόνα ).

Αλλη μία διαφορά με τα όπλα του ολυμπιακού δεκάμετρου είναι ότι επιλέγονται και ρίχνουν πάντα τις καλύτερες βολίδες ( πλακέ ) αλλά κανείς δεν κερδίζει έναν αγώνα field target ή bench rest με αυτές τις βολίδες. Ο λόγος είναι ο συντελεστής αεροδυναμικής της βολίδας και η ικανότητά της να χάνει την ταχύτητα της. Αυτό το βρίσκουμε ώς όρο με την ονομασία ballistic coefficient ή στα Ελληνικά βαλιστικό συντελεστή. Η γενική αρχή λέει ότι όσο μεγαλύτερο BC έχει μια βολίδα τόσο μεγαλύτερη ακρίβεια μπορεί να προσφέρει.

Ο λόγος που τα δυνατά όπλα έχουν ακρίβεια σε μεγάλες αποστάσεις έχει εν μέρει να κάνει και με την κτηνώδη δύναμη, αλλά υπάρχει και κάτι άλλο πέρα από αυτό. Αν κοιτάξουμε προσεχτικά μια βολίδα από ένα όπλο υψηλής δύναμης θα διαπιστώσουμε ότι καμιία σχέση δεν έχει ο σχεδιασμός της με αυτή της βολίδας του αεροβόλου μας. Οι διαφορές φαίνονται στην παρακάτω εικόνα:

Με την πρώτη ματιά παρατηρούμε ότι η βολίδα του δυνατού όπλου είναι πολύ αεροδυναμική αλλά ας ρίξουμε και μια δεύτερη ματιά. Βλέπουμε ότι το πίσω μέρος της βολίδας είναι βαρύτερο από ότι το εμπρόσθιο μυτερό μέρος. Εάν αυτή τη βολίδα τη ρίχναμε με ένα λειόκαννο όπλο θα ήταν σκέτη καταστροφή η βολή απο πλευράς ακρίβειας, ενώ μια σφαιρική βολίδα ( τα κλασσικά μονόβολα των κυνηγετικών είναι τέτοια ) θα είχε καλύτερα αποτελέσματα.

Τι είναι όμως αυτό που κάνει αυτή τη βολίδα με το πίσω μέρος σαν την πρύμνη της βάρκας να είναι αεροδυναμική και ακριβής; Είναι οι ραβδώσεις της κάννης φυσικά που σχεδιάστηκε για να ρίχνει αυτή τη βολίδα. Αυτά τα όπλα έχουν μεγάλη συχνότητα περιστροφής, πράγμα που μεταφράζεται σε πολύ γρήγορη περιστροφή κατα την "πτήση" της. Χωρίς αυτή την περιστροφή λόγω του σχηματός της και της κατανομής του βάρους της θα περιστρεφόταν όπως περιστρέφουμε ένα αυγό βρασμένο με αποτέλεσμα η ακρίβεια να πηγαίνει περίπατο.

Εξαναγκάζοντας μέσω της χρήσης ραβδωτής κάννης τη βολίδα να περιστραφεί, τη βοηθάμε να έχει σταθερότητα έτσι που να μην περιστρέφεται σαν το βρασμένο αυγό σε ένα τραπέζι κατα την "πτήση" της. Ενα από τα ερωτήματα που μας γεννιούνται είναι: Πόσο γρήγορα πρέπει η βολίδα να γυρνάει; Οι κάννες από τα αεροβόλα μας έρχονται με αργό ρυθμό περιστροφής από μία πλήρη περιστροφή στις 20 ιντσες μέχρι μία περιστροφή στις 12 ίντσες. Κι άλλα ερωτήματα .... ποιό είναι το σωστό; Ποιό να επιλέξω; Και κατα πόσο επιρρεάζει τις βολές μου;

Χωρίς να μπλέξουμε σε πολλά θεωρητικά θέματα φυσικής περί της συχνότητας περιστροφής και ποιά είναι η καλύετρη, ας δούμε τι και πως λειτουργεί. Ο σκοπός των ραβδόσεων στην κάννη το όπλου μας είναι να περιστρέψει τη βολίδα και αυτό που μας ενδιαφέρει είναι η ταχύτητα περιστροφής της βολίδας. Για καλυτερη κατανόηση του τί είναι η ταχύτητα περιστροφής θα κάνουμε μερικά μαθηματικά ( ξέρω ότι δεν τα συμπαθούν όλοι .... μη βαράτε ... απλά θα τα κάνω ). Η συχνότητα περιστροφής μας δίνεται από τον τύπο συχνότητα περιστροφής=(12 / ποσοστό συστροφής ) * αρχική ταχύτητα εξόδου της βολίδας από την κάννη. Ο αριθμός 12 προκύπτει από την μία πλήρη περιστροφή της βολίδας σε ένα πόδι άρα 12 ίντσες. Αυτό δίνει στην .30 βολίδα των 150 grains ( !!! ) 174.000 στροφές ανα λεπο ή 2900 στροφές ανα δευτερόλεπτο!! Αυτό πραγματικά είναι ίσως και πιο γρήγορο από τον πολύστροφο τροχό του οδοντίατρου!!!!!!

Βέβαια δεν χρειάζονται όλοι αυτοί οι υπολογισμοί για να συνειδητοποιήσουμε ότι όσο πιο γρήγορα ρίχνει το όπλο μας τη βολίδα τόσο πιο γρήγορα αυτή περιστρέφεται. Ετισ θα στραφώ εναντίων της σύγχρονης βαλιστικής θεωρίας, και θα πώ ότι αυτή η θεωρία δεν έχει να κάνει με το να ρίξουμε μια βολίδα στιν ίδια κάννη τη μιά φορα με 500 fps και την άλλη με 1000 για να καταλάβουμε τη διαφορά στην περιστροφή, έτσι όταν συνδυάσουμε όλα αυτά με τα στοιχεία της κάννης ένός αεροβόλου που έχει μια περιστροφή στις 20 ίντσες ή μια περιστροφή στις 18, ή μια περιστροφή στις 14 ή μια περιστροφή στις 12 ίντσες θα συνειδητοποιήσουμε ότι κάποιο λάκο έχει η φάβα γιατί κάπου σίγουρα υπάρχει τουλάχιστον ένα σφάλμα.

Οπως κι αν έχει το πράγμα, απο τη στιγμή που η συχνότητα περιστροφής της βολίδας καθορίζεται από την ταχύτητα που αναπτύσσει στην κάννη καθώς και με το βήμα του σπειρώματος των ραβδόσεων οι συxνότητες περιστροφής δεν είναι δά και τόσο αστρονομικά μακρυά η μία από την άλλη, απλά οι βολίδες των αεροβόλων έχουν μεγαλύτερα προβλήματα τα οποία είναι στη σχεδίαση των.

Μερικές φορές όταν συμβαίνει να μην είναι σωστά κατασκευασμένες οι βολίδες ( είτε πυροβόλων, είτε αεροβόλων ) παρουσιάζεται ένα φαινόμενο που ονομάζεται είτε δυναμική είτε στατική ασταθής ισορροπία. Αυτό συμβαίνει λόγω της ανομοιομορφίας του υλικού κατασκευής ( ανομοιογενής τήξη και ανάμειξη των υλικών του κράματος, φυσαλίδες κατα τη χύτευση ) οπότε σε άλλα συμεία υπάρχει συγκέντρωση βάρους περισσότερο από άλλα και κατα συνέπεια να υπάρχει απώλεια ισοροπίας. Ετσι όταν υπάρχιε έστω και μικρή απόκλιση στην ταχύτητα πτήσης της βολίδας, να πιγαίνει στράφι η πρόβλεψη της πορείας της που έχει κάνει ο σκοπευτής, άρα μια χαμένη - εσφαλμένη βολή που όμως δεν οφείλεται στον ίδιο ή το όπλο που βάλλει τη βολίδα. Στα σημερινή εποχή είνια σπάνια αυτή η περίπτωση και αυτή η λεπτομέρεια φαίνεται όσο ανεβαίνουν οι απαιτήσεις σε δύναμη. Οι σημερινοί κατασκευαστές καταβάλλουν ιδιαίτερες προσπάθειες να διασφαλίσουν μια καλή ποιότητα, και να έχουν όσο το δυνατό λιγότερες χαμένες βολές, γιατί αν παρουσιάζουν χαμένες βολές από αστοχία δικού τους υλικού τότε δεν θα έχουν και πολύ μελλον στο εμπόριο. Ετσι όσο αυτή η πληροφορία είναι χρήσημη, προσπαθούμε να επιλέγουμε βλήματα που να μην παρουσιάζουν αστάθειες.

Οταν μελετήσουμε τη φωτογραφία πιο πάνω μπορούμε να δούμε ότι η βολίδα του αεροβόλου έχει αρκετό κενό χώρο γύρω της και στα σωθηκά της σε σύγκριση με τη βολίδα του πυροβόλου όπλου. Αυτό μας οδηγεί στο συμπέρασα ότι το βάρος της βολίδας δεν είναι κεντραρισμένο με βάση τη βαλιστική τροχιά της. Αυτός ο σχεδιασμός στην πραγματικότητα μας οδηγεί σε περιπτωσεις που εύκολα μπορεί να υπαρξει αστάθεια ( στατική η δυναμική )! Και ξαναλέμε εδώ ότι οποιαδήποτε αστάθεια στη μάζα της βολίδας μπορεί να οδηγήσει σε χαμένες βολές, να το πούμε αλλιώς ότι δεν θα ταξιδέψει και πολύ αεροδυναμικά όπως θα έπρεπε.

Αν ποτέ παρατηρήσατε φωτογραφίες βολίδων την ώρα της "πτήσης των" ( σε αεροδυναμική σήραγγα τραβιούνται τέτοιες για διάφορες βολίδες προκειμένου να μελετηθεί η συμπεριφορά τους στον αέρα ), θα δείτε σίγουρα ότι ο αέρας δεν ακουμπάει τη φούστα. Ο ο αερας κυλάει γύρω από την κεφαλή της βολίδας με μια τέλεια αεροδυναμική συμπεριφορά, αυτό όμως στα πειράματα κι όχι στην πραγματικότητα είναι αληθηνό, γιατί όλοι μας ξέρουμε ότι σχεδόν ποτέ δεν συμβαίνει το ιδανικό που περιγράψαμε πιο πρίν.

Αν κοιτάξουμε την παρακάτω εικόνα μπορούμε να δούμε αυτή την ιδανική συμπεριφορά αλλά κατα ενα παράξενο τρόπο λείπει το "δακτυλικό αποτύπωμα" του όπλου, τα σημάδια από τις ραβδώσεις στην κάννη!!!

Σαν να ανοίξαμε καινούρια πληγή. Οι αεροδυναμικές σύραγγες και οι δοκιμές που πραγματοποιούνται εκεί είναι καλές αλλά δεν μας δείχνουν όμως ένα μεγάλο μέρος της επιρροής που έχουν οι ραβδώσεις ή ποιές είναι οι επιπτώσεις τω ραβδώσεων όταν αυτές χαράξουν την κεφαλή της βολίδας. Αρκετοί δοκιμαστές δεν έχουν τα εργαλεία και έτσι χαράζουν τις βολίδες προκειμένου να εξομοιώσουν τις χαρακιές που προκαλούν οι ραβδώσεις της κάννης.

Ετσι μας προκύπτει ένα πιο δυναμικό πρόβλημα που λέγεται αεροδυναμική αστάθεια. Η αεροδυναμική αστάθεια προκαλείται από ανωμαλίες, ελατώματα, παραμόρφωση στην κεφαλή της βολίδας. Μπορεί να μη δείτε βολίδες πυροβόλων όπλων που να έχουν αεροδυναμικές ανωμαλίες, παραμορφώσεις ή ελατώματα στην κεφαλή τους, αλλά όμως είναι κάτι που συχνά συναντάμε στις βολίδες των αεροβόλων.

Αεροδυναμική αστάθεια μπορεί να προκαλέσουν και οι ραβδώσεις της κάννης, στην πραγματικότητα κάννες με πολύ χονδρή ράβδωση μπορούν να προκαλέσουν μικρά κομματάκια μολύβδου να σπροχθούν προς τα έξω με αποτέλεσμα να μοιάζει η κεφαλή με έλικα ανεμιστήρα. Αυτό όμως δεν είναι καλό για την αεροδυναμική της βολίδας μας. Μπορεί αυτού του είδους η παραμόρφωση να είναι σπάνια, αλλά όλες οι κάννες με σχετικά χονδρή - έντονη ράβδωση τείνουν να το κάνουν αυτό σε κάποιο βαθμό, αν όμως απαλλαγούμε από τις ραβδώσει θα απαλλαγούμε κι από την ακρίβεια.

Ενας άλλος παράγοντας είναι η ταλάντευση της βολίδας κατα την πτήση, αυτό οφείλεται στην τάση ουράς - φούστας της βολίδας που λειτουργεί σαν αλεξίπτωτο και παρασέρνει αέρα. Αυτή είναι μια πολύ σοβαρή παράμετρος σε όλες τις δοκιμές, και μάλιστα λειτουργεί ακριβώς όπως πρέπει κάτα μισή ποσοστιαία μονάδα ανά μία ποσοστιαία μονάδα. Σε πολύ καλά όπλα η σταθεροποίηση αγγίζει μόλις 75-85%. Με άλλα λόγια οι βολίδες μας τείνουν να χάνουν 15-25% των δυνατοτήτων τους, επειδή λειτοργεί ώς αλεξίπτωτο η φούστα-ουρά τους και προκαλεί ελαφριές ταλαντώσεις.

Αυτό μπορεί να μας τρομοκρατήσει αλλά στην ουσία δεν πρέπει να ανισυχούμε και τόσο γιατί η συνεχής επανάληψη μιάς βολής είναι στην ουσία η ακρίβεια, όσο λοιπόν αυτή η ταλάντωση γίνεται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, η βολίδα θα πηγαίνει στο ίδιο ακριβώς σημείο. Ωραια θα μου πείτε "αφού έχουμε ένα όπλο που επαναλαμβάνει τις ταλαντώσεις και μπορούμε να έχουμε ακρίβεια τί μας νοιάζει η ταλάντωση"; Ε λοιπόν μας νοιάζει και μας παρανοιάζει γιατί μικραίνει την απόσταση μιας βολής ( βεληνεκές ) και μαζί με αυτό μικραίνει και η απόσταση κατα την οποία το όπλο μας έχει ακρίβεια. Ενας άλλος εφιάλτης όσων αφορά την ταλάντωση είναι επιρροή του αέρα κυρίως όταν υπάρχουν στροβιλισμοί αλλά δεν υπάρχει αλλαγή στην κατεύθυνση το ανέμου ούτε και στην ταχύτητα! Αυτός ο συνδυασμός κάνει την ακριβή σκόπευση εφιάλτη γιατί η τροχιά που θα ακολουθήσει η βολίδα είναι εντελώς απρόβλεπτη.

Κάτω από ιδανικές συνθήκες όλες οι βολίδες τείνουν να χτυπάνε στο ίδιο σημείο του στόχου, ακόμα κι αν η ταλάντευση της κάθε μίας είναι διαφοροποιείται από βολή σε βολή. Αυτό που μετράειν είναι κατα τον τερματισμό της βολίδας πάνω στο στόχο, η αλλιώς η ταχύτητα πρόσκρουσης μπορεί να διαφέρει αρκετά, χωρίς να αλλάζει το σημείο πρόσκρουσης ( POI = Point Of Impact ) της βολίδας στο στόχο. Αλλά όταν προσθέσουμε σε όλα αυτά και τον άνεμο, τότε που συμβαίνει είναι οι βολίδες που έχουν μικρότερη ταχύτητα πρόσκρουσης να αποκλίνουν περισσότερο από αυτές που φτάνουν γρηγορότερα στο στόχο, επειδή έχουν μικρότερη απώλεια ταχύτητας. Και χάνουν λιγότερη ταχύτητα επειδή ταλαντεύονται λιγότερο.

Είναι δύσκολο να καταλάβουν οι σκοπευτές ότι ακόμα και να φεύγουν οι βολίδες από την κάννη με την ίδια αρχηική ταχύτητα, η ταχύτητα τερματισμού μπορεί να διαφέρει αρκετά. Σε αρκετά όπλα με πολύ καλό στήσημο που να έχουν μέγιστη απόκλιση 5 πόδια το δευτερόλεπτο και ίσως και λιγότερο σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να έχουν 60 πόδια απόκλιση στα 50 μέτρα! Και όσο και να φαίνεται παράξενο, με αυτές τις αποκλίσεις ότι η διάμετρος του group μπορεί να είναι μεγάλη βλέπουμε μικρούτσικα group που μας γοητεύουν, μέχρι να αρχίσει ο αέρας να φυσάει ........


Οπως προείπα δεν θα επεκταθώ σε θεωρίες ατελείωτες αλλά θα κάνω κουβέντα μόνο για το πως λειτουργούν αυτές. Παλιότερα τα .22 πυροβόλα τυφέκια έριχναν μία σφαίρα και ήταν 29 grains στο 22 short διαμέτρημα. Αργότερα η μακρύτερη σφαίρα ήρθε στην αγορά αλλά ο ρυθμός περιστροφής μια πλήρης περιστροφή στις είκοσι ίντσες που είχε για την κοντή σφαίρα ήταν αργό για τη νέα σφαίρα που ήταν 40 grains στο .22 long διαμέτρημα. Ετσι οι μακρύτερες σφαίρες μπορεί μεν να ήταν εντυπωσιακές δεν μπορύσαν όμως να συγκριθούν σε ακρίβεια με τις κοντύτερες. Ετσι αποφασίστηκε να αλλάξει ο ρυθμός περιστροφής σε μία πλήρη περιστροφή άνα δεκαέξι ίντσες. Ετσι με το νέο ρυθμό περιστροφής μπορούσαν τα τυφέκια .22 διαμετρήματος να βάλλουν και των δύο τύπων της σφαίρες. Αυτός ο ρυθμός περιστροφής ήταν συμβιβαστικός για τους δύο τύπους σφαίρας αλλά δούλευε. Δοκίμασα αρκετές βολίδες, και δοκίμασα αρκετές βολίδες ενός τύπου σε αρκετά όπλα διαπιστόνωντας ότι τελικά αυτός ο ρυθμός περιστροφής είναι μάλλον η καλύτερη λύση, Ετσι μέχρι και σε ταχύτητες κοντά στο φράγμα του ήχου ακόμα και οι κοντύτερες βολίδες, όπως και οι μακρύτερες σταθεροποιούνται. Κι ακόμα όσο μας διαφεύγει η αληθηνή σταθερότητα, έχοντας ένα σταθερό ρυθμό περιστροφής θα μας βοηθήσει να αποφασίσουμε το ελάχιστο απαιτούμενο βάθος - ύψος στις αυλακώσεις και των υπολοίπων τοιχομάτων της κάννης ( που είναι ανάμεσα στις ραβδώσεις ). Αυτό θα είναι επίσης ένας συμβιβασμός αλλά θα μας τοποθετήσει πλησιέστερα στην ακρίβεια που όλοι αναζητάμε.

Για να ακριβολογήσω ένας ρυθμός περιστροφής της μιας πλήρους στροφής της βολίδας σε απόστα 18 ιντσών είναι πάρα πολύ καλό για τα αγωνιστικά όπλα για απόσταση 10 μέτρων, αλλά για μεγαλύτερες αποστάσεις θα πρεπει να είναι τουλάχιστον μια πλήρης περιστροφή στις 16 ίντσες. Εαν ο στόχος μας είναι να ανοίγουμε τρυπούλες στο χάρτινο στόχο στα δέκα μέτρα τότε η στατική ή και η δυναμική αστάθεια είναι η κύρια παράμετρος που προκαλεί ανησυχία αλλά όσο η απόστασεις ολοένα μεγαλώνουν, οι μεγαλύτεροι ρυθμοί περιστροφής σημαίνουν και μεγαλύτερη σταθερότητα, το οποίο μεταφράζεται σε μεγαλύτερη συνοχή των βολών μεταξύ τους ή αλλιώς ακρίβεια. Μερικοί κατασκευαστές καννών έχουν ως προδιαγραφή ότι τα όπλα ( αεροβόλα ) ρίχουν στα δέκα μέτρα και μόνο. Και εντελώς παράδοξα μερικοί από τους πιο δημοφιλείς κατασκευαστές αγωνιστικών αεροβόλων για το Ολυμπιακό δεκάμετρο στα όπλα τους χρισημοποιούν ρυθμούς περιστροφής ένα πλήρη κύκλο της βολίδας ανα 14 ίντσες!!! Για φανταστείτε αυτό το ρυθμό περιστροφής για μακρύτερες και βαρύτερες βολίδες όπως είναι οι H&N Barracuda και οι Crosman Premier 10.5 grains!!!

Γιατί η βολίδα Χ έχει πολύ καλά αποτελέσματα στο αεροβόλο του μπαρμπα Μήτσου; Γιατί στο δικό μου πάει ..... χάλια;

Ο πιο σηνηθης παράγοντας για αυτή τη διαφορά είναι στην ουσία η διαφορά στο τσόκ που έχουν οι κάννες. Μερικές κάννες έχουν σχεδιαστεί να έχουν στενό τσόκ κι άλλες λιγότερο στενό. Το τσοκάρισμα στην κάννη είναι μια καλή ιδέα αλλά μερικές φορές κάποιες κάννες έχουν πολύ από αυτό το καλό πράγμα που λέγεται τσόκ. Πριν τα φορτώσουμε όλα στον κατασκευαστή καννών ας διευκρινήσουμε ότι η διαπίστευση του ότι μας περισσεύει τσοκ στην κάννη ισχύει όταν οι βολίδες είναι πολύ μακρυές για το συγκεκριμένο τσόκ. Με άλλα λόγια η κάννη είναι overchocked ή ο κατασκευαστής των βολίδων έκανε τις βολίδες πολύ μακρυές;

Αυτός είναι και σημαντικότερος παραγοντας για τη πρόβλημα της σταθερότητας. Οταν οι βολίδες δεν χωράνε στην κάννη όπως θα έπρεπε η σταθερότητα και η ακρίβεια υποφέρουν ( Η1Ν1 rocks ). Σε αυτό το σημείο θα ήθελα επίσης να επισμάνω ότι το αυτό που πληρώνουμε για βολίδες είναι μηδαμινό σε σχέση με τις σφαίρες των πυροβόλων όπλων. Αυτό από μόνο του μας λέει ότι αυτό που στέλνουμε στο στόχο είναι πάρα πολύ φθηνό. Ακόμα κι αν έχουν πολύ περισσότερο υλικό για να φτιαχτεί μια βολίδα για φυσίγγιο πυροβόλου όπλου, δεν είναι ο μόνος παράγοντας που αξάνει δραματικά το κόστος, αλλά αναλογικά με την ερευνα που γίνεται για τις βολίδες των πυροβόλων αν γινότανε για τα αεροβόλα τότε θα αγοράζαμε με 7-8 euro εκατό βολίδες!! Σίγουρα με έρευνα μπορούμε να πάρουμε ακόμα καλύτερη ποιότητα βολίδων, και πρίν κατηγορήσουμε τους κατασκευαστές ( βολίδων και όπλων ) ας κατηγορήσουμε κάποιον που το αξίζει. Οι κατασκευαστές πουλάνε μόνο κι εμείς αγοράζουμε, έτσι αν κάποιος πρέπει να κατηγορηθεί εμείς είμαστε αυτοί που με τις αγοραστικές επιλογές μας οδηγούμε την αγορά.

Δεν είναι όλες οι κάννες με τσόκ από το εργοστάσιο. Μερικές αποκτάνε τσόκ όταν οι κάννες όταν γίνεται η επεξεργασία για την ακίδα η όταν τοθετούνται στο όπλο και άλλες είναι σχεδιασμένες με τσόκ απο το εργοστάσιο, αλλά υπάρχουν και κάννες με χωρίς τσόκ.

Ταίριαγμα βολίδας - κάννης

Αν ποτέ είχατε την εμπειρεία να τοθετήσετε μια βολίδα στο πίσω στόμιο της κάννης ( εκεί που ως σηνήθως τοποθετούμε τη βολίδα ) σε ενα αεροβόλο σπαστής κάννης και να παρατηρήσετε την πτώση της βολίδας μέσα από την κάννη θα καταλάβετε γιατί η απόλυτη ακρίβεια είναι τόσο ουτοπική έννοια. Αυτό που δεν φαίνεται είναι το τι συμβαίνει όταν η βολίδα είναι λίγο μεγαλύτερη από την κάννη. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι η κεφαλή της βολίδας συμπιέζεται και χάνει το αρχικό της σχήμα το οποίο προκαλεί αστάθεια και αλλαγή του συντελεστή αεροδυναμικής προς το χειρότερο. Στην αντίθετη περίπτωση όπου η βολίδα είναι μικρότερη της κάννης τότε παρατηρείται η βολίδα να κάνει μικρά γκέλ στα τοιχώματα της κάννης και να εξελθει από την κάννη σε μη προβλέψημε γωνίες με αποτέλεσμα να μην είναι προβλέψημη η τροχιά της βολίδας και να προκαλεί έτσι μεγάλης διαμέτρου συγκέντρωση. Το ταίριαγμα της βολίδας στην κάννη είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας στην ακρίβεια των αεροβόλων!!!

Αυτός είναι και ο λόγος που οι μεγαλύτεροι κατασκευαστές βολίδων χρησημοποιούν ένα καλούπι για την κατασκευή ενός τύπου βολίδας. Ενας κατασκευαστής δεν μπορεί να ελέγξει την εσωτερική διάμετρο της κάννης του όπλου μας αλλά προσπαθεί τουλάχιστον οι βολίδες του να έχουν τη ίδια διάσταση μεταξύ τους ( ανα τύπο βολίδας, διαμετρημα κτλ ), χρησημοποιώντας το ίδιο καλούπι ως επι το πλείστον. Αυτό δείχνει να λειτουργεί μέχρι να αλλαχτεί το καλούπι λόγω φθοράς κτλ, εκεί απο προσωπική μου πείρα σε κάποιους κατασκευαστές η αλλαγή παρτίδας των βολίδων είναι ακριβώς σαν να αλλάζαμε μάρκα και τύπο βολίδας.

Τα περισσότερα αεροβόλα ελατηρίου έχουν ένα τσόκ στο πίσω μέρος της κάννης αλλά αρκετές κάννες το τσόκ το έχουν πολύ κοντά στην κορώνα τους ( το μπροστινό άκρο τους ). Το τσόκ βοηθάει στην ακρίβεια γιατί αναγκάζει τη βολίδα να προσαρμοστεί στη διάμετρο της κάννης αλλά παρόλα αυτά εκεί που συμβαίνει η αλλαγή της διάστασης μπορεί να συνγκεντρωθεί μόλυβδος από τις βολίδες και να μη γίνει αντιληπτό, και τραβώντας το σχοινοκαθαρηστήρα από μπροστά με ένα πανάκι να περάσει κατα τη φορά που στην ουσία ταξιδεύει η βολίδα να βγεί καθαρό. Το αποτέλεσμα της συγκέντρωσης μολύβδου οδηγεί σε αστοχία γιατί παραμορφόνωνται οι βολίδες από το συγκεντρωμένο μόλυβδο και να χαλάει ο αεροδυναμικός τους συντελεστής. Τραβωντας το προς την αντίθετη κατεύθυνση θα απεγκλωβίσει το μόλυβδο. Ακόμα ένα καλό βουρτσάκι μπρούτζινο με οβελό μπορεί να κάνει καλή δουλειά όπως επίσης και τα ειδηκά υγρά για να απομακρύνουν το μόλυβδο απο την κάννη.

Εάν θέλετε να διαπιστώσετε αν η κάννη του όπλο σας είναι τσοκαρισμένη και πόσο σφιχτά δεν έχετε παρα να σπρώξετε μια βολίδα απο το πίσω μέρος προς τα μπροστά. Αν έχει τσόκ η κάννη σας θα το καταλάβετε πολύ εύκολα ... απλά θα σφηνώσει η βολίδα και θα μετακινήται πιο δύσκολα στο τσόκ.

Επίσης ένας άλλος σημαντικός παράγοντας είναι οι ραβδώσεις της κάννης. Και είναι κι αυτό μέρος του ταιριάγματος της βολίδας με την κάννη. Ενα απο τα πιο συνηθησμένα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε είναι ότι οι όλες οι βολίδες δεν είναι του ιδίου διαμετρήματος. Στο .177 δηαμέτρημα ( 4,5mm ) οι ραβδώσεις ( η αυλάκωση της ράβδωσης ) ) είναι πίο στενές από ότι στο .22 διαμέτρημα ( 5,5mm ).

Ενας από τους λόγους που βολίδες του  .22 διαμέτρημτος διατηρουν την ταχύτητα τους καλύτερα από τις βολίδες του .177 διαμετρήματος είναι ότι έχουν πολύ μικρότερη παραμόρφωση στην κάννη, πέραν του αρχικού ισχυρισμού ότι είναι και η αρχή διατήρησης της ορμής που έχει να κάνει με τη μάζα του βλήματος. Ετσι κατα την κατασκευή τυχόν κατασκευαστικές ατέλειες ( σημαδάκια μικρά απο το καλούπι κτλ ) παίζουν μικρότερο ρόλο καθότι η επιφάνεια είναι πολύ μεγαλύτερη άρα αλλάζει λιγότερο ο αεροδυναμικός συντελεστής στη βολίδα του .22 διαμετρήματος οπότε δεν είναι μόνο η αρχή διατήρησης της ορμής.

Το πρόβλημα της αεροδυναμικής αντίστασης το συναντάμε μόλις μεταπηδήσουμε στο αμέσσως πιο πάνω διαμέτρημα το .25 ( 6,35mm ). Η βολίδα έχει περισσότερο αέρα να εκτοπίσει και δημιουργείται μεγαλύτερη οπισθέλκουσα δύναμη. Ειδηκα να σκεφτούμε ότι μια βολίδα των .177 χωράει μέσα στη φούστα μιάς .25!! Αν σκεφτούμε τα όσα είπαμε για τη στατική και δυναμική ισορροπία εύκολα θα καταλήουμε σε συμπέρασμα.

Κανένας κατασκευαστής βολίδων εν μπορεί να φτιάξει μια βολίδα που να ρίχνει καλά σε όλα τα όπλα. Θα μπορούσε ίσως αν είχε τις ακριβείς διαστάσεις όλων των όπλων και τη δυνατότητα να παράγει τις βολίδες του σε διαστάσεις .0005 της ίντσας και θα ήταν άκρως αντιοικονομικό, δυσβάσταχτο για τους περισσότερους σκοπευτές να πληρώνουν για τις βολίδες τους.

Πρίν ρίξετε με το όπλο σας κάποια βολίδα δοκιμάστε πρώτα να περάσετε μερικές βολίδες έσα από την κάννη του όπλου σας σπρόχνωντας τες με έναν οβελό. Πως χωράνε; Γλυστράνε ομαλά χωρίς αντίσταση ή βρίσκετε ένα σημείο από το οποίο και μετά χρειάζεστε σφυρί για να τις σπρώξετε; Τα σημάδια των ραβδώσεων πως είναι πάνω στη βολίδα; Είναι όμοιόμορφα και το βάθος τους ίδιο σε όλα τα σιμεία; Η κεφαλή της βολίδας έχει παραμορφωθεί;

Αρκετοί κατασκευαστές αδυνατούν να δώσουν απάντηση, κάποιοι κατα κάποιο τρόπο προσπαθούν να προλάβουν ερωτήσεις για το πως θα συμπεριφερθεί μια βολίδα σε σχέση με αυτή που ρίχνετε τώρα με το όπλο σας.

Οι σημαντικότεροι παράγοντες για την ακρίβεια

Ballistic Coefficient ή αλλιώς BC

Μια πλακέ βολίδα μπορεί να φέυγει από την κάννη με 1050 πόδια το δευτερόλεπτο αλλά ότνα φτάσει τις 50 γιάρδες θα έχει μόλις 506 πόδια το δευτερόλεπτο, τη στιγμή που μια 7,9 grain βολίδα πομπέ μπορεί να φεύγει από την κάννη με 780 πόδια το δευτερόλεπτο αλλά να έχει 600 πόδια στις 50 γιάρδες.

Ισοροπία - καλή κατασκευή βολίδας

Η ισορροπία της βολίδας παίζει ίσως τον σημαντικότερο παράγοντα γιατί χωρίς αυτήν σε ποσοστό 75%-85% η ακρίβεια πάει περίπατο. Οσο περισσότερο υπάρχει απόκλιση τόσο θα υπάρχει εκτροπή απο την ιδεατή τροχιά ακόμα και χωρίς αέρα.

Συνοχή και σταθερότητα βολών
Χωρίς αυτά ακόμα και ενα πολύ ελαφρό αεράκι μπορεί να παίξει μετάλο ρόλο στις αποκλίσεις της βαλιστικής τροχιάς των βολών. Με λίγα λόγια αν η βολίδα αποκλίνει απο τη σταθερότητα του 95% στο 75%, o άνεμος μπορεί να διπλασιάσει η και να τριπλασιάσει ακόμα. Αυτό όπως καταλαβαίνεται κάνει αδύνατο να μαντέψουμε, πόσο μάλλον να υπολογίσουμε που να σκοπεύσουμε. Αν ποτέ αναρωτηθήκατε γιατί αντιμετωπίσατε πρόβλημα στο να γκρουπάρετε με αέρα ακόμα κι όταν είναι σταθερός, τώρα ξέρετε το γιατί ;)

Γρήγορο ρυθμό περιστροφής
Με βάση το βιβλίο του Rinken,"Τα μαθηματικά μπορούν να αποδείξουν ότι η στατική και η δυναμική ισορροπία μπορεί να βελτιωθεί με χαμηλή περιστροφή, κι από την άλλη η παράμετρος σταθερότητα μπορεί να βελτιωθεί με γρηγορη περιστροφή". Αυτό που ο Rinker λέει είναι ότι ενόσω ο αργός ρυθμός περιστροφής μειώνει την ανισορροπία ένας γρήγορος ρυθμός αυξάνει τη σταθερότητα. Οποιαδήποτε αύξηση της σταθερότητας αυξάνει τη συνοχή που μεταφράζεται σε ακρίβεια. Με άλλα λόγια όσο δεν τρελαινόμαστε με τους ρυθμούς περιστροφής  των όπλων μας η ακρίβεια θα αυξάνεται με έναν γρηγορότερο ρυθμό περιστροφής. Μπορούμε να αυξήσουμε τη συχνότητα περιστροφής αυξάνοντας την αρχική ταχύτητα εξόδου του βλήματος από την κάννη, αλλά σε μερικές χώρες που τελούν υπό περιορισμό δύναμης στα αεροβόλα τους μπορεί να σημαίνει και παραβίαση του νόμου.

Ραβδώσεις
Γιατί νοιαζόμαστε για το βάθος των ραβδώσεων; Γιατί αν είναι πολύ τότε θα παραμορφωθεί η βολίδα μας. Εαν πάλι δεν είναι αρκετό τότε δεν θα "δουλέψει" η βολίδα στις ραβδώσεις και θα συμπεριφερθεί σαν ένα λειόκαννο να κάνουμε ένα group των 5 βολών στα 25 μέτρα διαμέτρου ... μισού και βάλε μέτρου. Και πάλι αυτό αφορά περισσότερο το .177 διαμέτρημα κι όχι το .22. Μερικές έρευνές έχουν δείξει ότι σχεδιαστικές αλλαγές μπορεί να μικρύνουν την παραμόρφωση της βολίδας και να αυξήσουν την ακρίβεια.

Σταθερότητα  Σταθερότητα  Σταθερότητα

Σταθερότητα είναι η πιο σημαντική παράμετρος στην ακρίβεια. Ολα υπόλοιπα χαρακτιριστικά που αναφέραμε πιο πάνω είναι τίποτα χωρίς τη σταθερότητα της βολίδας κατα την "πτήση" της.

Κάθε όπλο και συνδυαζμός βολίδας που έτυχε να μετρήσω στο χρονογράφο είχαν ένα κοινό, εάν είχαν ακρίβεια είχαν πολύ μεγάλη σταθερότητα στις βολές και αυτά που ρίχναν στο γάμο του .... καραγκιόζη είχαν πολύ μικρή. Σε μερικές περιπτώσεις ήταν τόσο μικρή που χρονογραφώντας τα στις 10 γιάρδες είχαν αποκλίσεις πάνω από 100 πόδια το δευτερόλεπτο, ακόμα κι αν στην έξοδο από την κάννη οι μετρήσεις είχαν συνοχή.

Συνοχή στις βολές μεταφράζεται αλλιώς στο ταίριαγμα της βολίδας στην κάννη. Αυτο που πρέπει να πούμε ότι η κεφαλή της βολίδας πρέπει να είναι αρκετά φαρδιά για να εμπλέκεται στις ραβδώσεις αλλά όχι όμως τόσο φαρδιά που να παραμορφώνεται καθ οποιοδήποτε τρόπο. Η φούστα της βολίδας πρέπει να είναι φαρδιά αρκετά και ευέλικτη για να ανοίγει κατα τη συμπίεση και να στεγανώνει αλλά ταυτόχρονα να μη
παραμορφώνεται. Λιπαντικά μπορούν να βοηθήσουν στο θέμα παραμόρφωση και αυξάνουν τη σταθερότητα των βολών και επίσης αυξάνουν και το bc ( Ballistic Coefficient ) της βολίδα που πραγματοποιούμε τη βολή. Αυτό αυξάνει την αρχική ταχύτητα της βολίδας αλλά το σημαντικότερο αυξάνει την ακρίβεια.  Και μετά από όλα αυτά για τι άλλο νοιαζόμαστε ......

Αρα με λίγα λόγια τί είναι η ακρίβεια .... επανάληψη των πετυχημένων βολών μας.

Ελπίζω να μη σας κούρασα με αυτό το μακροσκελές άρθρο, μετάφραση απο μένα και πηγή εδώ